Πρόγραμμα Ενδοϋπηρεσιακής Επιμόρφωσης Comenius
Το επιμορφωτικό υλικό (αφορά κυρίως στην ιστορία της Δυτικής Ευρώπης και της Πορτογαλίας από την εποχή των Ανακαλύψεων έως και σήμερα) από τη συμμετοχή στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα Comenius: TheAzores- InSearchoftheOccidentέχει αναρτηθεί στην πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης:
http://e-mathisi.mysch.gr/course/view.php?id=75
Περαιτέρω πληροφορίες για το σεμινάριο, βίντεο, φωτογραφίες και ηχητικό υλικό, δημοσιευμένες από τον οργανισμό ο οποίος διοργάνωσε την επιμόρφωση, βρίσκονται στην εξής ηλεκτρονική διεύθυνση:
Θα βρείτε το άρθρο για το σχολείο μας και το πρόγραμμα τοπικής ιστορία, όπως αυτό παρουσιάστηκε στους Ευρωπαίους συναδέλφους, στην επιλογή Ampelokipi area, Athens: History and school projects στην ιστοσελίδα
Οι παραπάνω σύνδεσμοι είναι μόνο για όσους διαθέτουν κωδικούς.
Ακολουθεί:
έκθεση πεπραγμένων συμμετοχής στο πρόγραμμα ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ/COMENIUS Υποτροφίες Ενδοϋπηρεσιακής κατάρτισης προσωπικού σχολικής εκπαίδευσης Azores: «In search of the Occident». Αρ. Σύμβαση 2013-1-GR1-COM02-13260.
Συντάκτης: Θεόδωρος Ζυγούρης
Το πρόγραμμα διεξήχθη το χρονικό διάστημα 15 Ιουλίου 2013 έως και 20 Ιουλίου 2013 στις νήσους Αζόρες. Λόγω της θεματικής του έλαβαν χώρα δραστηριότητες σε τρία νησιά του νησιωτικού συμπλέγματος των Αζορών: την Τερσέιρα, το Φαγιάλ και το Πίκο. Συμμετείχαν 30 εκπαιδευτικοί από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και πιο συγκεκριμένα: τρεις Φινλανδοί, ένας Αυστριακός, μία Ισπανίδα, δύο Γαλλίδες, ένας Γερμανός, επτά Πολωνοί, μία συνάδελφος από τη Δημοκρατία της Τσεχίας, ένας Βρετανός, μία από τη Σλοβακία, δύο Σουηδοί, μία Λιθουανή, μία Εσθονή, μία Νορβηγίδα, τρεις Ιταλίδες και τέλος, συνολικά πέντε Έλληνες. Οι διοργανωτές του σεμιναρίου οι οποίοι συνόδευαν και καθοδηγούσαν την ομάδα κατάγονταν από την Ολλανδία και την Πορτογαλία.
Προεργασία σεμιναρίου-προετοιμασία: Πριν από τα οριστικά αποτελέσματα της αίτησης η οποία είχε υποβληθεί τον Ιανουάριο του 2013 στην αρμόδια υπηρεσία, το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών, ο γράφων είχε δραστηριοποιηθεί ήδη αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες αυτοεπιμόρφωσης: Κατά αυτόν τον τρόπο είχα παρακολουθήσει τη σειρά διαλέξεων της Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής η οποία ασχολούνταν με θέματα κυρίως ελληνικής ιστορίας/αρχαιολογίας, το ανατολικό άκρο του ευρωπαϊκού πολιτισμού· επίσης είχα επανεγγραφεί στο διαδικτυακό χώρο του Πορτογαλικού Ιδρύματος Πολιτισμού Camoes.pt όπου και αντλήθηκαν πληροφορίες και στοιχεία για τη φιλοξενούσα χώρα αλλά και ασκήσεις επανάληψη της πορτογαλικής η οποία ήταν η δεύτερη επίσημη γλώσσα του σεμιναρίου και για την οποία έχω αποκτήσει το αντίστοιχο τίτλο γλωσσομάθειας Γ2-Άριστη Γνώση. Μετά την οριστικοποίηση της εγγραφής στάλθηκε σε όλους τους συμμετέχοντες κωδικός με τον οποίο κατέστη δυνατή η πρόσβαση στο ιστοχώρο του συλλόγου ο οποίος διοργανώνει το σεμινάριο chain.to. Καθόλο το διάστημα από την έγκριση του προγράμματος έως και τη μετάβαση στην Πορτογαλία αναρτώνταν άρθρα σχετικά με την ιστορία της Πορτογαλίας και κυρίως των Αζορών, τα οποία μελετήθηκαν ενδελεχώς από το γράφοντα. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας ο κάθε συμμετέχων, εμού συμπεριλαμβανομένου, συνέγραψε άρθρο σε σχέση με τη περιοχή ή το σχολείο του και γενικότερα πολιτιστικά θέματα , όπως επίσης μία παρουσίαση της δράσης και του διδακτικού έργου του
Γενικοί Άξονες σεμιναρίου. Το σεμινάριο επικεντρώθηκε σε έξι θεματικές μέσω των οποίων εξερευνήθηκε η Ιστορία της περιοχής, χαρακτηριζόμενης ως το δυτικού άκρο του ευρωπαϊκού πολιτισμού: «η σύλληψη» αλλιώς γεωλογική δημιουργία των νήσων, η γέννηση/ αρχή της ιστορικής ζωής, ο πολιτισμός και η διαβίωση σε αυτά τα νησιά, η επιβίωση και η εργασία, η ευωχία/ψυχαγωγία και τέλος οι συγκρούσεις και ο θάνατος. Σε κάθε έναν από τους παραπάνω κύκλους αντιστοιχούσαν συγκεκριμένες επισκέψεις και δραστηριότητες. Οι μεν επισκέψεις αφορούσαν στην θέαση και ξενάγηση σε φυσικούς χώρους/ περιβάλλοντα, όπως ηφαίστεια ή τόπους όπου έλαβαν χώρα σημαντικά γεγονότα της τοπικής ιστορίας, ιστορικά κτήρια, μονές, κάστρα αλλά και μουσεία, ενώ οι δραστηριότητες –κυρίως καλλιτεχνικού χαρακτήρα- αποτελούσαν προεκτάσεις ανατροφοδότησης των όσων είχαν παρουσιαστεί σε καλλιτεχνικά εργαστήρια με τη βοήθεια ειδικού, αφού οι συμμετέχοντες διαχωρίζονταν σε διαφορετικές ανά περίπτωση ομάδες και προετοίμαζαν ένα θέμα σχετικό με τις προαναφερθείσες επισκέψεις/ξεναγήσεις: συγγραφή και παρουσίαση μικρού θεατρικού δρώμενου, συγγραφή στίχων οι οποίοι τραγουδήθηκαν πάνω σε παραδοσιακή μελωδία. Παρακάτω θα επιχειρηθεί μία παρουσίαση των δραστηριοτήτων ανά ημέρα:
Δευτέρα 15/7: Η ομάδα συμμετεχόντων συναντήθηκε για πρώτη φορά μετά από το ταξίδι προσέλευσης στα νησιά, το οποίο απαιτούσε αλλαγή τριών διαφορετικών πτήσεων. Η συνάντηση αυτή είχε ως σκοπό τη γνωριμία μεταξύ των μελών, την καλλιέργεια καλού κλίματος και οικειότητας. Εκτός αυτών τέθηκε για πρώτη φορά δια ζώσης υπόψη των συναδέλφων το πλάνο των δραστηριοτήτων και διαχωρίστηκαν οι πρώτες ομάδες οι οποίες θα καλούνταν να παρουσιάσουν ένα θεατρικό δρώμενο σε σχέση με την ιστορία των νήσων.
Τρίτη 16/7: Η ομάδα επισκέφτηκε το Monte Brasil, το ηφαιστειακό λόφο της νήσου Τερσέιρα όπου υπάρχει πλήθος ειδών τοπικής πανίδας και χλωρίδας αλλά και έχει κτιστεί ένα κομβικής γεωστρατηγικής σημασίας στρατόπεδο. Στη συνέχεια μεταβήκαμε στη θέση Biscoitos η οποία επίσης αποτελεί φυσικό περιβάλλον ιδιαίτερης ομορφιάς, ελεγχόμενο πλέον από τον άνθρωπο. Εκεί συζητήθηκε η ανθρώπινη παρέμβαση, η μετατροπή του φυσικού τοπίου σε ανθρώπινο στο πέρασμα των ετών. Μετά από ένα σύντομο γεύμα η ξενάγηση προχώρησε στα γεωλογικά κατάλοιπα τα οποία επιβιώνουν στην Τερσέιρα. Πρόκειται για σπήλαια ανενεργών ηφαιστείων, απομεινάρια εκρήξεων, θειούχα πεδία αλλά και τα χωράφια καλυμμένα από την ηφαιστειακή κίσηρη/στάχτη (Gruta do Natal, Algar do Carvao, Fornas do Exnofre). Στο πλαίσιο αυτών των επισκέψεων συζητήθηκε η έννοια της «σύλληψης», της αρχής των νήσων, αλλά της ψυχαγωγίας με την ξενάγηση σε παραδοσιακούς αμπελώνες και της καθημερινότητας η οποία ορίζεται από την πραγματικότητα ενός τέτοιου περιβάλλοντος. Το βράδυ ξεκίνησαν οι πρόβες και οι προετοιμασίες για τη παρουσίαση ξεχωριστών για κάθε ομάδα θεατρικών «παραστάσεων» εμπνευσμένων από την ιστορία της Πορτογαλίας
Τετάρτη 17/7 Το πρωί δόθηκε μία μικρή διάλεξη στην αρχαιότερη και μεγαλύτερη βιβλιοθήη των Αζορών (Libreria Betancourt) σχετικά με την ιστορία των νησιών. Στη συνέχεια παρουσιάστηκε η παραδοσιακή πορτογαλική τεχνική των Azulejos (πλακάκια τα οποία καλύπτουν κάθετες επιφάνειες και πάνω στα οποία εικονογραφούνται ολοκληρωμένες ιστορίες). Με βάση τους πρώτους χάρτες της περιοχής και της πόλης Αγκρκα ντο Χεροίσμο, φιλοτεχνημένους σε τέτοιου είδους πλακάκια, επιχειρήθηκε από τους συμμετέχοντες μία σύγκριση των αλλαγών στα τοπία και το αστικό χώρο και συζητήθηκε η σύνδεση των Αζορών με την ηπειρωτική Πορτογαλία και την Ευρώπη γενικότερα στο πέρασμα των αιώνων. Την ίδια ημέρα αναδείχτηκε εκ νέου ο στρατηγικός ρόλος του θαλασσίου περάσματος των νήσων με την επίσκεψη στο στρατόπεδο Sao Joao Baptista το οποίο είναι εν ενεργεία ακόμη και σήμερα ενώ παράλληλα δόθηκαν οι προαναφερθείσες παραστάσεις.
Πέμπτη 18/7 Το πρωί έλαβε χώρα επίσκεψη στο Μουσείο της Angra Do Heroismo. Εκεί υπήρξε δυνατό να γίνει ανασκόπηση των ιστορικών περιόδων οι οποίες είχαν συζητηθεί τις προηγούμενες ημέρες και να «εξερευνηθούν» στις σχετικές συλλογές αντικειμένων οι δραστηριότητε εργασίας οι οποίες παραδοσιακά στηρίζουν την τοπική οικονομία: γεωργία, φαλαινοθηρία κ.α Η ομάδα αναχώρησε εν συνεχεία για τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Τερσέιρα, την Praia da Vitoria. Μοιράστηκαν εκ νέου ομάδες οι οποίες εντόπισαν συγκεκριμένα ποιητικά αποσπάσματα παρουσιασμένα σε azulejos (παραδοσιακά πλακάκια) βάσει των οποίων έπρεπε να συγγράψουν στίχους οι οποίοι τραγουδήθηκαν εν συνεχεία δημοσία πάνω σε παραδοσιακή πορτογαλική μελωδία, αναδεικνύοντας έτσι τη θεματική του πολιτισμού και της ζωής στα νησιά. Αργά το απόγευμα οι συμμετέχοντες μετέβησαν αεροπορικώς στο νησί Φαιάλ
Παρασκευή 18/9 Το πρωί η ομάδα αφίχθηκε ακτοπλο’ι’κώς στο νησί Πίκο όπου συντηρούνταν επί δεκαετίες από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις φαλαινοθηρίας. Εκεί έγινε περιήγηση στα δύο σχετικά μουσεία όπου συζητήθηκε το φαινόμενο τέτοιου είδους οικονομικών δραστηριοτήτων και αναπτύχθηκαν σχετικές ιδέες για όλη την Ευρώπη και την οικονομία των απομακρυσμένων περιοχών. Επίσης επισκεφτήκαμε και τους προστατευόμενους ως ιδιαιτέρους πολιτιστικούς χώρους από την UNESCO αμπελώνες της περιοχής. Πριν από την άφιξη στο νησί υπήρξε η ευκαιρία να δουν οι συμμετέχοντες φάλαινες και δελφίνια, εφόσον ο θαλάσσιος χώρος ανάμεσα στα νησιά αποτελεί πέρασμα των θηλαστικών. Κατά την παραμονή στο νησί τραγουδήθηκαν οι γραμμένοι από τους συμμετέχοντες στίχοι, εμπνευσμένοι από την πορτογαλική ποίηση
Σάββατο 20/7 Η τελευταία ημέρα της δραστηριότητας περιλάμβανε την επίσκεψη στο ηφαίστειο Capelihnos , η έκρηξη του οποίου είναι η πλέον πρόσφατη, τη δεκαετία του εβδομήντα και προξένησε μεγάλες καταστροφές, σηματοδοτώντας τη θεματική του θανάτου και της σύγκρουσης. Οι ξεναγοί του προσεγμένου περιβαλλοντικού κέντρου καθοδήγησαν την ομάδα στο να κατανοήσει τις επιπτώσεις των εκρήξεων στη γεωλογική ιστορία των νήσων και στην καθημερινότητα των κατοίκων τους. Προεβλήθησαν σχετικές ταινίες-ντοκουμέντα των εκρήξεων. Μετά την περιήγηση οι συμμετέχοντες ανέβηκαν στην καλδέρα του ηφαιστείου και γνώρισαν τη χλωρίδα και πανίδα που μπορεί να επιβιώνει στο αφιλόξενο περιβάλλον. Το βράδυ επιστρέψαμε στην πόλη Χόρτα της νήδου Φαιάλ όπου και έγινε το αποχαιρετιστήριο δείπνο
Κυριακή 21/7 Ξεκίνησε η επιστροφή στην Αθήνα. Εξαιτίας των καθόλου βολικών ανταποκρίσεων, ύστερα από αλλαγή τριών πάλι πτήσεων κατέληξα στην Αθήνα τα ξημερώματα της 23ης Ιουλίου
Συμπεράσματα: Γενικά η επιμόρφωση είναι δυνατόν να χαρακτηριστεί επιτυχημένη: ο γράφων ήρθε σε επαφή με έναν πολιτισμό και μία ιστορική παράδοση μακρινή. Παρουσιάστηκαν χρήσιμοι τρόποι και ιδέες για τη διδασκαλία και την καθημερινή εργασία σε διάφορα μαθήματα όπως η Ιστορία και η Λογοτεχνία. Εξάλλου, Οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες ήταν μία πολύ καλή εξάσκηση διαθεματικών εργασιών οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στην τάξη. Εκτός αυτών επετεύχθη και επικοινωνία με ευρωπαίους συναδέλφους, σύγκριση των μεθόδων διδασκαλίας στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα και αναπτύχθηκαν επαφές οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε συνεργασίες μεταξύ των σχολικών ιδρυμάτων μας.